Αναγκαστικά, όταν καλείσαι να στήσεις μια εφημερίδα και να κατατάξεις την ύλη της, πρέπει να καταφύγεις στον τεμαχισμό της ανθρώπινης δραστηριότητας. Κάτι όμως, που όλοι ζούμε και υποσυνείδητα το γνωρίζουμε, χωρίς ωστόσο να αντιλαμβανόμαστε την ακριβή του αξία, είναι πως ο άνθρωπος αποτελεί ενιαία ύπαρξη. Δε χωρίζεται σε πολιτικό, καλλιτεχνικό, εκπαιδευτικό, αθλητικό, θρησκευτικό, οικολογικό άνθρωπο. Όλοι οι τομείς των ανθρωπίνων βιωμάτων απορρέουν ως αποτέλεσμα επιλογών και προτιμήσεων του ενός υποκειμένου που τυχαίνει να ενσαρκώνει ο καθένας μας. Με αυτό ως εισαγωγή, προκειμένου να καλύψω τα νώτα μου από τον κίνδυνο να χαρακτηριστώ μονήρης, θα μου επιτρέψετε να επικεντρωθώ στο παρόν κείμενο, στο ρόλο της λογοτεχνίας ως ανθρώπινου βιώματος.
Κάποιοι άνθρωποι ζουν τον κόσμο περισσότερο με τις αισθήσεις, άλλοι με τα μαθηματικά, άλλοι με τη μουσική και κάποιοι με τη γλώσσα. Όλοι σε κάποιο βαθμό με όλα. Για εκείνους όμως που η γλώσσα κυριαρχεί ως σύστημα κωδικοποίησης, η λογοτεχνία δεν μπορεί παρά να είναι απαραίτητο και ύψιστο μέσο έκφρασης και νοηματοδότησης. Και αυτό επειδή στο χώρο του έντεχνου λόγου δεν επικρατεί αυτό που μαθαίναμε με στείρο τρόπο στο σχολείο, πως λογοτεχνία=όμορφα λόγια, αλλά συμβαίνει η ακραία δοκιμασία του λόγου ως χώρου πραγμάτωσης του πιθανού, του πέραν της αντιληπτής πραγματικότητας. Για τούτο και η λογοτεχνία χρησιμοποιεί ως πρώτη της ύλη την απλή, καθημερινή (ή αναφορική γλώσσα), αλλά στην πορεία χτίζει με αυτή νέους κόσμους και νέες γλώσσες. Περισσότερο φυσικά στην ποίηση, αλλά και στο πεζογράφημα, όπου οι γλωσσικές λειτουργίες που εκμεταλλεύεται είναι διαφορετικής κλίμακας και είδους.
Έτσι, σε ένα μυθιστόρημα λόγου χάριν, όπως αυτά που κατά καιρούς απασχολούν και την αναγνωστική μας λέσχη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το στόρι, δηλαδή τα γεγονότα που αφηγείται, είναι το λιγότερο που μας ενδιαφέρει. Σε έναν κόσμο φτιαγμένο από μουτζουρωμένο χαρτί, τα πάντα έχουν κάποια σημασία. Και όταν λέω τα πάντα, εννοώ η γλώσσα του κειμένου, το ύφος του, η σειρά που παρουσιάζονται τα γεγονότα, το ποιος τα αφηγείται κάθε φορά, ο κειμενικός χώρος που αφιερώνεται στο κάθε ένα στοιχείο της πλοκής και τόσα ακόμη πράγματα, που εάν μπορούσε κάποιος να τα αλλάξει βασισμένος στο ίδιο στόρι, θα προέκυπτε ένα απόλυτα νέο μυθιστόρημα. Ετούτα τα στοιχεία, στα θεωρούμενα καλά έργα, δεν αποτελούν προϊόντα τύχης, αλλά επίπονης εργασίας και συγκεκριμένης πρόθεσης του δημιουργού τους. Σπανίως, επίσης, είναι τόσο προφανή ώστε να γίνονται αντιληπτά με την πρώτη ανάγνωση, ή ακόμη και από έναν μόνο αναγνώστη. Το σώμα του λογοτεχνικού κειμένου είναι πολυεπίπεδο και συχνά επιτρέπει πολλές παράλληλες ή και επάλληλες αναγνώσεις.
Στη διαδικασία εξερεύνησης του λογοτεχνικού φαινομένου, (η οποία οπωσδήποτε απαιτεί τη σταδιακή μύηση του αναγνώστη ώστε να μπορεί να την απολαύσει) η συνάντηση με τις ερμηνείες-αναγνώσεις ενός άλλου ανθρώπου αποδεικνύεται κάτι περισσότερο από πολύτιμη. Κάτι τέτοιο επιχειρείται λοιπόν με την προσπάθεια της αναγνωστικής λέσχης, για όσους απορούν και τυχαίνει να με ρωτούν «μα, πώς τη βρίσκετε να διαβάζετε παρέα;». Φυσικά και δεν διαβάζουμε παρέα! Η ανάγνωση απαιτεί ησυχία και συγκέντρωση. Κατά κάποιο τρόπο μετέχουμε σε μια αγορά όπου ο καθένας προσκομίζει τους καρπούς της δικής του προσπάθειας. Και ελπίζουμε κι εμείς στην αύξηση των αγαθών μας….
Ιούλιος 09
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου