Μεγαλωμένη σε Τσιριγώτικη οικογένεια της Αυστραλίας και αναθρεμμένη μέσα στην καθημερινή -σχεδόν λατρευτική- αναφορά της μακρινής πατρίδας, η Φωτεινή Παπαδοπούλου, εγκαταστάθηκε μόνιμα στα Κύθηρα το 2002, αποφασισμένη να ζήσει την ουτοπία, που συσσωρευμένη της υποσχόταν η ιδέα του νησιού μέχρι την ωριμότητά της, και να προσφέρει με προθυμία τις ιδιαίτερες υπηρεσίες της ως ηθοποιού και θεατρολόγου, μετουσιώνοντας σε πράξη την ιδιαίτερη αγάπη της για το νησί. Έτσι, μέσα στα τελευταία χρόνια έχει κατορθώσει, με ποικίλες δράσεις, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο φανερές, να δημιουργήσει ένα γνήσιο πυρήνα ενδιαφέροντος γύρω από το θέατρο.
Τελευταία της προσπάθεια αποτελεί το θεατρικό εργαστήρι που λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα στο πνευματικό κέντρο Φρατσίων, και το οποίο ξεκίνησε για πρώτη φορά πέρυσι με την υποστήριξη του Δήμου Κυθήρων.
Δύο περιόδους μετά, η θεατρική ομάδα της Φωτεινής, έχει καταφέρει να αναπτυχθεί και να δεθεί αρκετά, ώστε να ελπίζει φανερά σε ένα μέλλον που διαγράφεται πλέον ελπιδοφόρο και δημιουργικό. Ήδη, στις 30 Απριλίου θα παρουσιαστεί η τελευταία δουλειά του εργαστηρίου, μια πραγματικά αξιέπαινη προσπάθεια, στο καφενείο «Αστικόν» (στις 9μμ). Με αφορμή το «Γυναίκες Μονολογούν», συναντηθήκαμε σε μια πολύ τρυφερή συζήτηση, όπου η Φωτεινή μας δίνει την δική της οπτική για το θέατρο, τα Κύθηρα και τη ζωή γενικότερα.
Το πρώτο που αποκομίζεις όταν συζητάς μαζί της για το θεατρικό, είναι πως αισθάνεται πολύ περήφανη για την ομάδα της. Οι σχέσεις μεταξύ των μελών διαπνέονται από εμπιστοσύνη και συνεργατικότητα. Ίσως δεν είναι τυχαίο πως η ομάδα αποτελείται αποκλειστικά από γυναίκες, χωρίς ποτέ να έχει μπει ένας τέτοιος περιορισμός. «Έτυχε να είναι μόνο γυναίκες», λέει η Φωτεινή. «Γιατί; Μήπως υπάρχει μια ανάγκη εκεί έξω για γυναίκες;». Ενώ, εξίσου αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό, είναι πως ελάχιστες τυχαίνει να έχουν κυθηραϊκή καταγωγή. Στο σχόλιό μου, πως η παραδοσιακή Τσιριγωτική κοινωνία μοιάζει κατά βάσιν συντηρητική, η Φωτεινή εντοπίζει το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η ενασχόληση με το θέατρο: «μέσα από το θεατρικό και την ομάδα, μπορείς να ξεπεράσεις πολλά από αυτά. Την ντροπή και άλλα, διάφορα εμπόδια. Μπορεί να είναι ψυχικά, σωματικά, κοινωνικά. Αλλά κάνοντας αυτό, μετά πας κάπου αλλού…»
Τα μαθήματα, που παραδίδονται σε εβδομαδιαία βάση, στηρίζονται στο θεατρικό παιχνίδι (ασκήσεις με δράση, που στόχο έχουν την ψυχοκινητική προετοιμασία του ηθοποιού, αλλά και την επικοινωνία μεταξύ των προσώπων), ενώ κατά περιόδους, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην προετοιμασία μιας συγκεκριμένης παράστασης, όπως το προσεχές «Γυναίκες μονολογούν». Το τελευταίο είναι ένα εγχείρημα που, όπως εξηγεί η Φωτεινή, «προέκυψε από αυτοσχεδιασμούς που κάνουμε στο μάθημα. Η κάθε μία θα παρουσιάσει ένα μονόλογο, που έχει γράψει μόνη της με θεματικό άξονα τη γυναίκα, σε διάφορες εικόνες. Ήταν ένα θέμα ανοιχτό. Τους ζήτησα απλώς να δημιουργήσουν μία γυναικεία φωνή μέσα στις πολλές. Όλες οι κοπέλες έχουν ταυτιστεί πολύ με αυτό που κάνουνε, έχουνε δώσει πολύ από τον εαυτό τους. Κάπως, κάτι μέσα σε αυτό, αγγίζει την καθεμιά που τό ’χει γράψει, αλλά συνάμα αγγίζει και όλους, μιλάνε σε όλους, όλα τα κομμάτια.»
Στην ερώτηση, γιατί δεν αποφάσισε να δοκιμάσει ένα έτοιμο θεατρικό κείμενο, η απάντηση είναι διττή: «Αυτό μου έλεγαν και τα κορίτσια. Αλλά τις δοκίμασα λίγο περισσότερο, έπρεπε να ρισκάρουν και λίγο περισσότερο και νομίζω στο τέλος, αυτό θα δώσει ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Από την άλλη, για να δουλέψεις ένα έργο, χρειάζονται πολλές ομαδικές ώρες, που η καθημερινότητα της καθεμιάς το κάνει για τώρα ακατόρθωτο. Το να γράψουν κείμενα ήταν φυσικά για τις περισσότερες πολύ δύσκολο, αλλά τελικά μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς, βγήκε υλικό. Το έτοιμο κείμενο, στην πραγματικότητα, είναι πιο απαιτητικό, γιατί πρέπει να το κάνεις σα να είναι δικό σου. Ενώ τώρα δουλεύουν σε κάτι που το ξέρουν, που το έχουν φτιάξει από μόνες τους. Και πια το καταλαβαίνουν αυτό.»
Έχοντας εργαστεί δύο χειμώνες πάνω στον αυτοσχεδιασμό και το παιχνίδι, η Φωτεινή δείχνει πως απολαμβάνει στο έπακρο το παρόν στην πορεία της ομάδας, για την οποία ωστόσο, δε διστάζει να κάνει όνειρα και να εύχεται τα περισσότερα: «για ό,τι κάνουμε μέχρι τώρα, το σπουδαίο είναι ότι μέσα από τον αυτοσχεδιασμό και το παιχνίδι, ο καθένας κατανοεί πράγματα για τον εαυτό του, τους άλλους και τους γύρω του, οι σχέσεις ανάμεσά μας αναπτύσσονται, και γενικά βγάζει πολύ πράμα από μέσα μας. Και όταν έρθει η ώρα, βοηθάει τις κοπέλες να βγούνε έξω, και να παρουσιάσουν αυτό το κάτι. Γιατί, στην προετοιμασία του ηθοποιού, το πρώτο είναι το ψυχολογικό, το σώμα, η φωνή, όλα αυτά μαζί και συγχρόνως να μπορέσει να επικοινωνήσει με τον θεατή. Όταν ο ηθοποιός είναι εντελώς ελεύθερος, αλλά την ίδια στιγμή εντελώς συγκεντρωμένος και αυτό που κάνει είναι αληθινό, τότε συμβαίνει και μια αληθινή επικοινωνία με το κοινό και όλο το πράγμα γίνεται αληθινό.»
Για το μέλλον, τα σχέδια είναι αρκετά συγκεκριμένα και η ίδια μοιάζει διατεθειμένη να τα επιδιώξει με όλη της την ψυχή. «Θα μου άρεσε να μπορούσαμε να έχουμε έναν δικό μας χώρο, όπως είναι το παλιό Αστικό Σχολείο του Ποταμού, όπου θα μπορούσαμε με λίγα βασικά (φώτα και σκηνικά) να κάνουμε τις πρόβες μας και να δίνουμε και παραστασεις ακόμα. Και όταν λέω σκηνή, εννοώ κάτι πολύ λιτό. Αν δεις το background μου στο θέατρο, έχει σχέση με το να μπορείς να προσαρμόζεις το θέατρο σε διάφορους χώρους με όσο πιο λίγα μέσα γίνεται. Όπως θα είναι και στο καφενείο Αστικό, κάτι σαν performance (δρώμενο). Δεν είμαι πολύ του σκηνικού, μου αρέσει το λιτό. Αλλά και για μένα, θα ήθελα κάποια στιγμή να μπορώ να είμαι πάλι ηθοποιός. Τώρα, έχω πάρει περισσότερο τη θέση του σκηνοθέτη, αλλά η θέση μου είναι από την άλλη μεριά. Θα ήθελα να έχω έναν σκηνοθέτη να με “νταντεύει”.»
Προχωρώντας τη συζήτηση προς τις δικές της, ιδιαίτερες προτιμήσεις, σχολιάζω πως έλκεται κυρίως από τη σάτιρα και το θέμα της γυναίκα και των Κυθήρων. Και το παραδέχεται: «Η σάτιρα είναι το αγαπημένο μου… Να μιλάμε για αυτά που ζούμε εμείς εδώ, για τα στραβά που γίνονται και τα ζούμε. Ό,τι μπορεί να κάνει ο καθένας από το πόστο του και να πιάνει τόπο. Ναι, είναι σαν ένα είδος ακτιβισμού, ο κόσμος θέλει να τα ακούει. Και αυτοί που σατιρίζουμε, κάθονται εκεί και γελάνε μαζί μας. Αυτό είναι ωραίο… Η γοητεία της σάτιρας είναι ότι το βλέπεις, σε σοκάρει, γελάς, αλλά την ίδια στιγμή δεν αισθάνεσαι άνετα. Δίνει το χαστουκάκι με το γάντι. Όσο για τη γυναίκα και τα Κύθηρα, …yοu know, είμαι γυναίκα και ζω στα Κύθηρα!»
Για το άμεσο μέλλον, την ερχόμενη δηλαδή περίοδο μαθημάτων, η Φωτεινή βασίζεται με εμπιστοσύνη στη δυναμική της ομάδας της. Ωστόσο, στην ερώτηση για το αν σκέφτεται κάποτε μια επαγγελματική εξέλιξη του τωρινού πυρήνα, σχολιάζει: «επαγγελματικό, σημαίνει πως έχουμε όλες τη δυνατότητα να αφιερώνουμε 6-10 ώρες την ημέρα για δύο μήνες, σα να είναι η μόνη μας δουλειά, σε πρόβες και προετοιμασία μιας παράστασης. Και φυσικά, το οικονομικό παίζει ρόλο. Ήδη, θα ήθελα και για τον εαυτό μου κάτι πιο σταθερό. Τώρα, η αμοιβή μου είναι συμβολική, με συμμετοχή από τις ίδιες τις κοπέλες, αλλά πάντοτε, δουλεύουμε περισσότερες ώρες. Δεν ανησυχώ όμως, γιατί αποτέλεσμα, εφόσον υπάρχουν οι καλλιτεχνικές προϋποθέσεις, γίνεται και με μηδέν. Το χρηματικό, όμως, βοηθάει..»
Την προηγούμενη χρονιά, ο Δήμος Κυθήρων υποστήριξε μάλλον «κατά λάθος» τη συγκεκριμένη προσπάθεια, χάρη στην άνιση επιμονή μεμονωμένων προσώπων και μόνο, και τελικά απέτυχε να εκτιμήσει και να αγκαλιάσει ουσιαστικά το όλον εγχείρημα. Ετούτο το χρόνο, η Φωτεινή πήρε την πρωτοβουλία να συνεχίσει μόνη της. Ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Άποψή μου είναι πως όσες προσπάθειες στηρίζονται στον εθελοντισμό και την ψυχή, χρήζουν άμεσης υποστήριξης από τον κόσμο αλλά και τους φορείς, όχι τόσο για τα προσδοκώμενα αποτελέσματά τους, όσο για την ανάγκη να ενθαρρύνεται ό,τι διαχέεται από αληθινό πάθος και ορμή. Ως επίλογο, παραθέτω μια ερωταπόκριση, που μάλλον εκθέτει την ερωτούσα, αλλά κυρίως, την αποστομώνει απολαυστικά:
Ερώτηση: Εμένα όλο αυτό μού φαίνεται πολύ συγκινητικό. Δηλαδή, το να κατορθώσει μία κοινωνία να δημιουργήσει και να συντηρήσει το δικό της θέατρο. Το παραβάλλω προς το αρχαίο αθηναϊκό δράμα και το ρόλο που έπαιξε για εκείνη την πολύ συγκεκριμένη κοινωνία, που γέννησε τη Δημοκρατία. Το θεωρώ φαινόμενο μεγάλης κοινωνικής και πολιτικής προόδου. Τι λες;
Απάντηση: μμ... (έκπληξη , απορία, αμηχανία) …είναι κάτι, που συμβαίνει κι αλλού… Δεν είναι προοδευτικό να έχει ο τόπος ένα θέατρο πλέον…
Αλοϊζιάνικα, Απρίλιος 2010
